Zagadnienia związane z tematyką konwersatorium „Trzeci sektor społeczeństwa obywatelskiego (organizacje pozarządowe)”:
Opracował: mgr Paweł Machalski
- 1. Zajęcia organizacyjne i wprowadzające do problematyki trzeciego sektora. Społeczeństwo obywatelskie- istota, dzieje i struktura:
Zalecana literatura:
1. Dzwończyk J., Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku,. Kraków 2009,
2. Elementarz III sektora, pod red. A. Gałązki, Warszawa 2005,
3. Iłowiecka-Tańska I., Liderzy i działacze o idei trzeciego sektora w Polsce, Warszawa 2011,
4. Kietlińska K., Rola trzeciego sektora w społeczeństwie obywatelskim, Warszawa 2010,
5. Misztal W., Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011,
6. Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, pod red. P. Glińskiego, B. Lebenstein i A. Sicińskiego, Warszawa 2004,
7. Społeczeństwo obywatelskie, pod. red. M. Witkowskiej i A. Wierzbickiego, Warszawa 2005.
Zagadnienia:
Społeczeństwo obywatelskie- definicja ogólna, podmiotowa i przedmiotowa, społeczeństwo obywatelskie w ujęciu liberalnym i republikańskim. podstawowi filozofowie i myśliciele wyrażający koncepcje społeczeństwa obywatelskiego, funkcje społeczeństwa obywatelskiego, rola, struktura (podmioty III sektora- wyliczenie: stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe etc.) i mechanizmy działania społeczeństwa obywatelskiego we współczesnym świecie, społeczeństwo obywatelskie w PRL i III RP- analiza porównawcza, istota przełomu 1989 roku, koncepcja trzech sektorów i charakterystyka każdego z nich.
- 2. Dylematy definiowania sektora pozarządowego. Typy, funkcje, przedmiot i mechanizmy działalności organizacji pozarządowych:
Zalecana literatura:
1. Elementarz III sektora, pod red. A. Gałązki, Warszawa 2005,
2. Kietlińska K., Rola trzeciego sektora w społeczeństwie obywatelskim, Warszawa 2010,
3. Kotnis-Górka E., Wysocki M., Organizacje pozarządowe : zarządzanie, kreowanie wizerunku i współpraca z mediami w III sektorze, Gliwice 2011,
4. Kurleto M.H., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego, Warszawa 2008,
5. Organizacje pozarządowe w krajach rozwijających się i Europie Wschodniej, pod red. E. Puchnarewicz, Warszawa 2003,
6. Prawna działalność instytucji społeczeństwa obywatelskiego, pod red. J. Blicharz i J. Bocia, Wrocław 2009,
7. Rola organizacji pozarządowych w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenia i wyzwania, pod red. J. Babiaka, W. Słuckiego, Warszawa 2009,
8. Tokarski Z., Wolontariat w Polsce, Łódź 2008.
9. Yaziji M., Doh J., Organizacje pozarządowe a korporacje, Warszawa 2011.
Zagadnienia:
Organizacja pozarządowa (NGO), stowarzyszenie, fundacja, organizacja pożytku publicznego, wolontariat, filantropia, humanitaryzm, charytatywność, typologia NGO (ze względu na rodzaj działalności i ze względu na krąg beneficjentów, tj. organizacje samopomocy a organizacje opiekuńcze (rodzaj działalności), pozarządowe organizacje rzecznicze- organizacje strażnicze- ruchy społeczne, pozarządowe organizacje świadczące usługi, pozarządowe organizacje hybrydowe (krąg beneficjentów), sieci NGO, ogólna charakterystyka i statystyka III sektora (na podstawie prezentacji pdf.: „Społeczeństwo obywatelskie i III sektor”).
3. Historia organizacji pozarządowych w Polsce:
- Zalecana literatura:
- Dzwończyk J., Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku,. Kraków 2009,
- Iłowiecka-Tańska I., Liderzy i działacze o idei trzeciego sektora w Polsce, Warszawa 2011,
- Kurleto M.H., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego, Warszawa 2008,
- Rola organizacji pozarządowych w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenia i wyzwania, pod red. J. Babiaka, W. Słuckiego, Warszawa 2009,
- Społeczeństwo obywatelskie, pod. red. M. Witkowskiej i A. Wierzbickiego, W-wa 2005.
Zagadnienia:
Charakterystyka dziejów ustawodawstwa, kształtowania się i funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce w następujących okresach:
– do 1795 r. (I RP); 1795-1918 (zabory); 1918-1939 (II RP); 1939-1945 (II w.ś.); 1945-1989 (PRL); okres po 1989 r. (III RP).
- 4. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach; Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach- analiza porównawcza:
Zalecana literatura:
- Araczewska M., Nie tylko jedna ustawa. Prawo o organizacjach pozarządowych, Warszawa 2009,
- Cioch H., Kidyba A., Ustawa o fundacjach: komentarz, Warszawa 2010,
- Sarnecki P., Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Warszawa 2007.
Tekst wyżej wymienionych ustaw↑
Zagadnienia:
Znajomość podstawowych regulacji ustawowych m.in.: cele fundacji/ stowarzyszenia, elementy statutu, składniki majątkowe, siedziba fundacji/stowarzyszenia, organy fundacji/stowarzyszenia, działalność gospodarcza fundacji/stowarzyszeń, krąg osób mogących ustanawiać fundację/stowarzyszenie, członkowstwo w stowarzyszeniach, nadzór i organy nadzoru legalności działań fundacji i stowarzyszeń.
5. Ustawa z dnia 23 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie- analiza uregulowań prawnych:
- Zalecana literatura:
- Araczewska M., Nie tylko jedna ustawa. Prawo o organizacjach pozarządowych, Warszawa 2009,
- Gluziński A., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Warszawa 2005,
- Kurleto M.H., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego, Warszawa 2008,
- Misztal W., Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011,
- 5. Prawna działalność instytucji społeczeństwa obywatelskiego, pod red. J. Blicharz i J. Bocia, Wrocław 2009,
- 6. Tokarski Z., Wolontariat w Polsce, Łódź 2008.
Tekst wyżej wymienionej ustawy↑
Zagadnienia:
Przyczyny uchwalenia ustawy, znajomość podstawowych regulacji ustawowych m.in.: definicja działalności i organizacji pożytku publicznego, zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego, zadania publiczne, status organizacji pożytku publicznego, nadzór nad o.p.p., rady działalności pożytku publicznego, inicjatywa lokalna, wolontariat i wolontariusze- aspekt prawny działalności, zasady angażowania wolontariuszy, obowiązki wolontariusza i zlecającego, wolontariat w Polsce – sytuacja aktualna.
6. Rola i mechanizmy funkcjonowania związków zawodowych w czasach PRL i we współczesnej Polsce- aspekt porównawczy:
- Zalecana literatura:
- Dzwończyk J., Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku,. Kraków 2009,
- Krzemiński I, Solidarność – doświadczenie i pamięć, Gdańsk 2010,
- Kurczewski J., Konflikt i “Solidarność” 1980/1981, Warszawa 2010,
- Misztal W., Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011,
- Touraine A., Solidarność : analiza ruchu społecznego 1980-1981, Gdańsk 2010.
Akty prawne:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997,
- Ustawa o związkach zawodowych z 23 maja 1991 r. (Dz. U. z dnia 26 czerwca 1991 r.),
Zagadnienia: związek zawodowy- istota i cele, NSZZ „Solidarność”- geneza, działalność w PRL i obecnie, inne związki zawodowe w Polsce, uprawnienia związków zawodowych.
7. Współpraca organizacji pozarządowych i administracji publicznej (w tym samorządu terytorialnego)- teoria i wybrane przykłady:
- Zalecana literatura:
- Dzwończyk J., Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku,. Kraków 2009,
- Misztal W., Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011,
- Nowy model świadczenia usług publicznych- współpraca administracji publicznej z trzecim sektorem: wyzwania, przeszkody, dobre praktyki, pod red. T. Mordeli, Łódź 2005,
- Rola organizacji pozarządowych w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenia i wyzwania, pod red. J. Babiaka, W. Słuckiego, Warszawa 2009,
- Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, pod red. P. Glińskiego, B. Lebenstein i A. Sicińskiego, Warszawa 2004.
Zagadnienia: obowiązek współpracy, formy i zasady współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego, bariery współpracy, przykłady udanej współpracy, organizacje pozarządowe o zasięgu regionalnym i lokalnym.
- 8. Przegląd współczesnych organizacji pożytku publicznego w Polsce:
Źródło internetowe:
http://www.ngo.pl/
Zagadnienia: Znajomość najbardziej wpływowych organizacji pozarządowych/ pożytku publicznego w Polsce, celów ich działalności i związanych z nimi osób (liderów).
- 9. Międzynarodowe organizacje pozarządowe:
Zalecana literatura:
- Kurleto M.H., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego, Warszawa 2008,
- Liga Narodów, ONZ, NATO, UE, KBWE/OBWE, organizacje pozarządowe, pod red. Żurawskiego vel Grajewskiego, Łódź 2004.
Zagadnienia: Znajomość najbardziej wpływowych międzynarodowych organizacji pozarządowych (m.in. Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Amnesty International, Greenpeace), regulacje prawne, mechanizmy działania, rola i cele tychże organizacji.
10. Trzeci sektor społeczeństwa obywatelskiego w Unii Europejskiej:
Zalecana literatura:
- Liga Narodów, ONZ, NATO, UE, KBWE/OBWE, organizacje pozarządowe, pod red. Żurawskiego vel Grajewskiego, Łódź 2004,
- Kurleto M.H., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego, Warszawa 2008,
- Misztal W., Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011,
- Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie, pod red. P. Glińskiego, B. Lebenstein i A. Sicińskiego, Warszawa 2004,
- Third Sector in Europe, pod red. S. P. Osborne’a, New York 2008.
Ponadto polecam zajrzeć do związanych z przedmiotem aktów prawa europejskiego (odpowiednich traktatów, rozporządzeń, dyrektyw, decyzji czy zaleceń).
Zagadnienia: Uregulowania prawne funkcjonowania trzeciego sektora społeczeństwa obywatelskiego w UE, organizacje pozarządowe a instytucje UE, specyfika wyborów bezpośrednich do Parlamentu Europejskiego, oddziaływanie unijnego dialogu obywatelskiego
11. Nauka społeczna Kościoła Katolickiego a idea organizacji pożytku publicznego i dobroczynności:
Zalecana literatura:
- Jan Paweł II, Przez politykę ku dobru, red. H. Jerzmański, Warszawa 2008,
- Kampka F., Istota i zadania związków zawodowych w świetle dokumentów społecznych Kościoła, Lublin 1990,
- Kawecki W., Kościół a nowy porządek świata, Kraków 1997,
- Nowacka E., Wprowadzenie do doktryny społecznej Benedykta XVI, Wrocław 2009,
- Społeczeństwo obywatelskie, pod. red. M. Witkowskiej i A. Wierzbickiego, Warszawa 2005.
Osoby szczególnie zainteresowane tematem odsyłam do społecznych encyklik papieży posoborowych (Jana XXIII, Pawła VI, Jana Pawła II, Benedykta XVI).
Zagadnienia: główne przesłania papieskiej myśli społeczno-politycznej XX i XXI wieku.
12. Organizacje pozarządowe a media:
Zalecana literatura:
- Kotnis-Górka E., Wysocki M., Organizacje pozarządowe : zarządzanie, kreowanie wizerunku i współpraca z mediami w III sektorze, Gliwice 2011.
Zagadnienia: Wzajemne korelacje organizacji pozarządowych i mediów, kreacja wizerunku NGOs w massmediach.
Tematy 13-15: część praktyczna konwersatorium/ praca w grupach/ projekty. Powodzenia!